ศาสตราจารย์นายแพทย์ประสพ รัตนากร สำเร็จการศึกษาแพทยศาสตร์บัณฑิตจากคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ปริญญาโททางจิตเวชศาสตร์และประสาทวิทยา จากมหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนีย ประเทศสหรัฐอเมริกา และได้รับการศึกษาเพิ่มเติมด้านจิตวิทยาประสาทวิทยาและประสาทวิทยาศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยหลายแห่งในต่างประเทศ ท่านได้รับประกาศนียบัตรแพทย์เฉพาะทางประสาทวิทยาและจิตวิทยาเป็นคนแรกของประเทศไทย ณ วันที่ 6 มีนาคม พ.ศ.2497 และได้รับพระราชทานปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์จากหลายสถาบัน
ท่านเป็นผู้ริเริ่มการก่อตั้งสถาบันประสาทวิทยา (โรงพยาบาลประสาท พญาไท) โรงพยาบาลจิตเวชสงขลาราชนครินทร์ (โรงพยาบาลประสาทสงขลา) และโรงพยาบาลประสาท เชียงใหม่ วางรากฐานการรักษาทางประสาทวิทยาและจิตเวชทำให้ผู้ป่วยในแต่ละภูมิภาคของประเทศไทยได้เข้าถึงการรักษา และเป็นผู้สนับสนุนผลักดันให้เกิดกรมสุขภาพจิต
ในภาคประชาชน ท่านทำการเผยแพร่ความรู้ด้านจิตวิทยาสู่สาธารณชนด้วยรายการ "ใจเขาใจเรา" ทางสื่อวิทยุและโทรทัศน์ต่อเนื่องกันมากกว่า 50 ปี ตั้งแต่ พ.ศ.2493 จนถึงปัจจุบัน ในภาควิชาการและการศึกษาท่านเป็นผู้ร่วมบุกเบิกก่อตั้งคณะวิทยาศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล และก่อตั้งสมาคมวิชาชีพทางสุขภาพจิต ประสาทวิทยา จิตเวชศาสตร์ และสังคมวิทยา ในภาคสังคมท่านเป็นผู้ริเริ่มงานด้านสุขภาพผู้สูงอายุและชมรมผู้สูงอายุทั่วประเทศ รวมทั้งเป็นผู้ร่วมก่อตั้งมูลนิธิรัฐบุรุษพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ ผู้ก่อตั้งมูลนิธิวิจัยประสาท ในพระบรมราชูปถัมภ์ และมูลนิธิศาสตราจารย์ประสพ รัตนากร
ศาสตราจารย์นายแพทย์ประสพ รัตนากร ได้รับการยกย่องจากทั่วโลก ในผลงานด้านสุขภาพจิต จิตวิทยา และประสาทวิทยาศาสตร์ ได้รับรางวัลเชิดชูเกียรติมากมาย รวมทั้งได้รับการสดุดีจากองค์การอนามัยโลก ให้เป็นนักสุขภาพจิตชุมชนในรอบ 50 ปี นับเป็นบุคคลพิเศษ ที่มีความรู้ความสามารถรอบด้าน มีผลงาน ด้านจิตวิทยา และประสาทวิทยาศาสตร์ ที่ทรงคุณประโยชน์อเนกอนันต์ต่อทั้งวงการแพทย์ สาธารณสุข วิทยาศาสตร์การศึกษา และต่อสังคมมนุษย์ นับเป็นผู้หยิบยื่นความสุขทั้งกายและใจให้แก่ผู้อื่นตลอดมา ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน
